Avtomobillarning ko‘pchilik qismlariga tekshirilgan avtomexaniklar tavsiya etadigan sovituvchi suyuqlik “antifrizlar” quyiladi. Ammo, lekin agar sizga qiziq bo‘lsa va mustaqil holda antifriz turlari haqida o‘rganishga va afsonalarni tarqatishga qaror qilgan bo‘lsangiz, u holda bu qisqacha maqolani o‘qing.
Antifriz – bu past haroratlarda muzlamaydigan suyuqlik. Avtomobil antifrizlari ichki yonish dvigatellarini sovutish uchun qo‘llaniladi va etilenglikol yoki propilenglikol, suv, rang beruvchilar va prisadkalar paketidan tashkil topgan bo‘ladi.
Dvigatellar avtomobillar singari ular uchun sovituvchi suyuqliklar ham har xil bo‘ladi. Ammo antifriz turlarida farqlash yanada murakkablashib bormoqda. Har bir davlatda antifrizlar lokal standartlar bo‘yicha ishlab chiqariladi, u yoki bu avtomobil uchun mos keluvchi antifrizni tanlash esa bu standartlarni tushuntirmaydi. Shuning uchun, ishlab chiqaruvchilar asos qilib “Folksvagen” Konserni tomonidan yaratilgan antifriz belgilarining sinflanishini asos qilib olganlar. Bular quyidagi sinflardir: G11, G12 (G12+, G12++), G13.
G11
G11 sinfi antifrizlari an’anaviy texnologiya bo‘yicha ishlab chiqariladi va eng oddiy va arzon bo‘lib qolmoqda. 11 raqamli antifrizlar izohda 1997 yilgacha ishlab chiqarilgan avtomobillar uchun to‘g‘ri keladi. G11 antifrizlari silikat (noorganik) prisadkalar tufalyi antikorroziyaviy xususiyatlarga ega. Bu prisadkalar sovutish tizimining butunlay ichki qismi bo‘ylab himo qatlamini hosil qiladi, shu sababli uni yemirilishdan saqlab turadi. Biroq, issiqlik qaytarish yomonlashishi va tez harorat o‘zgarishlari sabali himoya qatlami keyinchalik yemirilishni boshlaydi. Shuning uchun, G11 antifrizi maksumum ikki yil xizmat qilishi mumkin. G11 sinfi kanistrada har xil belgilanishi mumkin: G11, Traditional coolants, Conventional coolants, IAT (Inogranic Acid Technology). Ba’zida esa, silikat antifrizlar umuman hech qanday belgilanmaydi.
G12, G12+, G12++
G12 sinfi – bu yaxshilangan antifriz versiyasidir, unda silikatni karbon kislota bilan almashtirildi. Karboksilat (organik) prisadkalar silikatlilarga farqli butunlay tizimni himoyalamaydi, korroziya hosil bo‘lgan joyda qatlamni hisol qiladi. Shuning uchun, G12 sinfi suyuqliklarining asosiy kamchiligi tizim buzilishni (korroziya) boshlagan vaqtda tizimni sovutishni boshlaydi. G12 sinfi kanistrasida quyidagicha belgi qo‘yiladi: G12, Carboxilate coolants, OAT (Organic Acid Technology).
G12 antifrizining ishidagi kamchilikdan qutilish uchun ishlab chiqaruvchilar organik prisadkalarni noorganik prisadkalar bilan birlashtirishga qaror qildilar. Shunday qilib, G12+ gibrid antifrizi paydo bo‘ldi. Ular Hybrid coolants i HOAT (Hybrid Organic Acid Technology) etib belgilanadi.
2008 yili antifriz tarkibini mineral prisadkalar bilan to‘ldirildi, va shunday qilib G12++ antifrizi paydo bo‘ldi. Bunday antifrizlar lobrid deb ataladi va quyidagi termin bilan belgilanadi: Lobrid coolants, SOAT coolants (Silicated Organic Acid Technology).
G12, G12+, G12++ antifrizlari 3 yildan 5 yilgacha xizmat qiladi. Ular G11 antifrizlaridan qimmatroq turadi va 1996 yildan keyin ishlab chiqarilgan avtomobillar uchun va yuqori haroratli va yuqori aylanishli dvigatellar uchun mo‘ljallangan.
G13
2012 yili, yevropaliliklarni foydalanuvchi materiallarning ekologikligi havotirga solishni boshlaganda G13 sifi antifrizi paydo bo‘ldi. G13 antifrizi – bu zaharli bo‘lmagan va ekologik tozza mahsulotdir. Zaharli etilenglikon asos G13 antifrizida propilenglikol bilan almashtirilgan. Qolganida esa, G13 antifrizi G12++ dan hech ham farqlanmaydi. G13 antifrizi sport avtomobillari va ekstremal sharoitlarda qo‘llaniluvchi zamonaviy dvigatellar uchun mo‘ljallangan.
Antifriz rangi
Rang-barang antifrizlar ishlab chiqaruvchilar bir-birlaridan farqlanib turmoqchi bo‘lgani uchun paydo bo‘lgan. Hozirgi ishlab chiqaruvchilar bu tryukdan marketing qadami sifatida xaridorlarning diqqatini jalb qilish uchun foydalaniladilar. Bunday xiylalarga tushib qolmang. Sovituvchi suyuqlikning o‘zi rangsizdir. Rang bergich qo‘shilishi yordamida paydo qilingan u yoki bu rang antifrizning sifati va xususiyatlari haqida hech narsa deya olmaydi. Antifrizga rang kanistrada qancha suyuqlik qolganligini chetdan turib ko‘rish uchun ham beriladi. Ishlab chiqaruvchilar rangsiz antifrizlarni bo‘yashlari sizlarni xatardan himoyalash maqsdadida amalga oshiriladi degan fikr ham mavjud. Antifrizning etilenglikol yoki propilenglikol asoslari odamlar va hayvonlar uchun zararli va xatarlidir va bu haqda antifrizning rangsizligida unutib qo‘yish mumkin.
Maslahatlar
Har xil antifrizlarni bir biri bilan aralashtirish hech qanday holatda mumkin emas. Antifriz almashtirilayotganda avvalgi antifriz izlaridan batamom qutilish kerak.
Sovituvchi suyuqlik ikki variantda taqdim etilgan bo‘lishi mumkin – konsentrlangan va aralashtirilgan (ishlatishga tayyor). Ular orasida hech qanday texnik farq yo‘q. Konsentrlangan antifriz ishlatilganda bitta shartni bajarish zarur: unining yorlig‘idagi yo‘riqnomaga asosan distillangan suv bilan aralashtirish zarur. Odatda aralashtirish proporsiyasi 1:1 teng.
Antifriz sotib olinayotganda suyuqlikni yarim shaffof kanistra orqali o‘rganib chiqing. Tubida cho‘kmalar mavjud bo‘lishi kerak emas. Kanistrani chayqating. Ko‘pik maksimum 5 soniyaga turib qolishi kerak.
