Barchasi motor moyi haqida

Motor moyining to‘g‘ri tanlanishi ichki yonish dvigatellarini uzoq muddat ishlashiga bog‘liqdir. Moy dvigatel detallarining harakatlanishini va bir-biriga ishqalanishini moylab turadi, shunga muvofiq uni termik, mexanik va kimyoviy ta’sirlardan himoyalaydi.

Motor moyini aynan sizning avtomobilingizning ekspluatatsiyasi bo‘yicha kitobida ko‘rsatilgan avto ishlab chiqarilishi tavsiyalari bo‘yicha qat’iy tanlash kerak. Agar sizda avtomobil ekspluatatsiyasi bo‘yicha kitob yo‘q bo‘lsa, u holda moyning zarur kattaliklarini markaning rasmiy vakillari yoki sizning avtomobilingiz uchun zahira qismlarni rasmiy ta’minlovchilardan bilib olishingiz mumkin. Ammo esda tuting, moylar avtomobil markasi bo‘yicha emas, balki dvigatel bo‘yicha tanlanadi. Bitta ishlab chiqaruvchi o‘zining avtomobil markalarida har xil dvigatellardan foydalanishi mumkin.

Motor moylari turi (kimyoviy tarkibi), SAE qayishqoqlik sinfi, API va ACEA prisadkalari tanlovi, avto ishlab chiqaruvchilar ruxsati bo‘yicha farqlanadi.


Moyli asosning kimyoviy tarkibi

Sintetik motor moyi – kimyoviy reaksilar yo‘li bilan olingan substansiya. Boshqa turdagi moylardan farqli sintetik moy tashqi faktorlar ta’siriga tushmaydi va uzoq vaqt ishlatilganda o‘zgarmay qoladi. Boshida, sintetik motor moyi faqat aviatsiyada qo‘llanilgan, chunki turg‘un sintez muzlamaydi va chegaraviy haroratlarda qizib ketmaydi va hattoki har qanday o‘zgaruvchan sharoitlarda turg‘un ishni ta’minlashga qodirdir. Hozir uni avtopromda ishlatiladi, ammo sintetik moylar narxi boshqa moylar narxidan balandroq. Sintez ko‘p yuradigan dvigatellar uchun to‘g‘ri kelmaydi. Agar siz yashayotgan regionga harorat -15°C dan past bo‘lsa, siz zaruriy parametrli yarim sintetik yoki mineral moyni tanlashingiz mumkin. Faqat ularni sintetik moydan tez-tez almashtirishga to‘g‘ri keladi.

Yarim sintetik moylar – bu tarkibiga sintetik pristavkalar (30%) kiruvchi mineral moy (70%). U mineral moydan yaxshiroq. Narx ham sifatga mos keladi. Yarim sintetik moy sintetik moy sarflanishi oshib ketganda zamonaviy dvigatellarga quyiladi. Sintetik moy almashtirilganda zarur parametrlarga ega yarim sintetik moylar orasidan mineral moylar orasidan tanlanishi ehtimoldir.

Mineral moy – neftni yuqori haroratda qayta ishlov berilishi bilan olingan eng erishimli motor moyidir. Boshqa moylardan qayishqoqligi bilan farqlanib turadi. 150 000 km dan oshiq yuradigan avtomobillar uchun to‘g‘ri keladi. Har bir 10 000 kmda almashtirilishga muhtoj. Yuqori haroratga turg‘un emas.

Yuvish moyi dvigatel va boshqa moylanuvchi detallarni yuvish va moylash uchun ishlatiladi. Motor moyi markasi, ishlab chiqaruvchi, qayishqoqlik yoki turi o‘zgartirilganda motor yuviladi. Motorni sifatsiz yoqilg‘i, antifriz yoki moydan, hamda silindrlar blogi kallachasining har qanday ochilganidan so‘ng tozalanadi. Yuvish moyining ishlatish muddati: bitta quyish.

 
SAE qayishqoqlik sinfi

Moyning qayishqoqligi – bu, oddiy til bilan aytganda, moyning motor detallarini moylashga va harorat o‘zgarganda ularning yuzida qolish qobiliyatga egaligi.

«SAE» – bu qayishqoqlik bo‘yicha motor moyi sinflanishini ishlab chiqqan avtomobil muhandislarining amerika assotsiatsiyasi abbreviaturasi.
Motor moyi etiketkasida yoki xarakteristikasida SAE abbreviaturasidan keyin bir nechta raqamlar keladi. Ular orasida W harfi turadi. U motor moyining barcha sezonlariga mos kelishini beldiradi.

Barcha sezonlik motor moyi – harorat o‘zgarganda qayishqoqlgini o‘zgartirmaydi. Belgisi: SAE 5W-30, SAE 10W-40, SAE 15W-40, SAE 20W-50.

Belgidagi birini raqam past haroratli qayishqoqlikni belgilaydi. Bu raqamdan 40 ni olib tashlash kerak va siz ushbu moyning minimal haroratini olasiz. Masalan, SAE 5W-30 moyi bilan dvigatel -35°C (5 - 40 = -35) dan past haroratda muammosiz yurgiziladi.

W harfidan so‘ng keluvchi ikkinchi son teskarisi yuqori haroratli qayishqoqlikni anglatadi. Mustaqil bu sonni aniqlash mumkin emas. Bir narsa ma’lumki: bu son qanchalik katta bo‘lsa yuqori harorat sharoitida moyning qayishqoqligi yuqori bo‘ladi. 

Sizning avtomobilingiz uchun yuqori harorat qayishqoqligi ko‘rsatkichi to‘g‘ri kelishini faqatgina avtomobilingizni ishlab chiqaruvchi biladi. Sizning motoringiz uchun barcha zaruriy ko‘rsatkichlar sotib olish vaqtida avtomobilingizga ilova qilinuvchi ekspluatatsiya bo‘yicha kitobda yozib ko‘rsatilgan.

Yozgi motor moyi – qishgidan quyuqroq. Yuqori haroratlarda yaxshi moylaydi, past haroratlarda esa – quyilib qoladi va moylashdan to‘htaydi. Belgisi: SAE 30, SAE 40, SAE 50.

Qishki motor moyi – kam quyuq, qayishqoq emas. Issiqlikdan suyuq bo‘lib qoladi, moylashga qodir emas. Belgisi: SAE 5W, SAE 10W, SAE 15W, SAE 20W.

API va ACEA prisadkalar to‘plami

Motor moyi – bu moy va prisadka aralashmasi. Moyning o‘zi moyli va moylashga qodir; ammo uning haroratga va boshqa sharoitlarga turg‘unligi, uning shu sharoitlarda dvigatelni samarali himoyalash usuli kabi uning tarkibiga kiruvchi prisadkalar to‘plamini aniqlab beradi. Prisadkalar qayishqoq-quyiltiruvchi, yemirilishga qarshi, antiokislovchi va boshqacha bo‘ladi. Har bir dvigatel, benzinli yoki dizel bo‘lishidan qat’iy nazar motor moyi tarkibida maxsus prisadkalar to‘plamini talab etadi. Shuning uchun, motor moylari dvigatellar singari benzinli va dizellilarga toifalanadi.

Amerika neft instituti (API) moylarni quyidagi ko‘rinishda sinflaydi: “S” – benzinli dvigatel uchun motor moyi, “S” esa – dizel uchun. “S” va “S” dan keluvchi sonlar va harflar dvigatel ishlab chiqarilgan yilni ko‘rsatadi. Ikkala turdagi dvigatellar uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan motor moylari ham uchrab turadi. Universal motor moyining belgilanish misoli: API SJ/Cf-4.

“ACEA” – bu yevropa ishlab chiqaruvchilari assotsiatsiyasi abbreviaturasi. Moylarni Yevropa sinflanishi ham harflar va sonlar bilan yoziladi. Harflar (A, B, S, E) dvigatel turini bildiradi, sonlar esa (1dan 5 gacha) moyni tavsiflaydi. Son qanchalik baland bo‘lsa, moy shunchalik sifatli bo‘ladi. Yangi “S” sinfiga mansub moylar Euro-4 tutun gazlar ekologiya bo‘yicha qattiq talablarga mos keladi.

*Avto ishlab chiqarishi joyida turmaydi va doimo rivojlanadi, shuning uchun moylar sinfi yangilari bilan to‘ldirib borilishi mumkin. 

Dizel dvigatellar uchun

Benzin dvigatellar uchun

Avto ishlab chiqaruvchilarning ruxsatnomalari

Motor moyi avtomobil markasi bo‘yicha emas tayinlangan dvigatel uchun tanlanadi. Har bir dvigatel uchun avto ishlab chiqaruvchi shaxsiy standartlar va talablarni ishlab chiqadi, keyin esa motor moyi tayyorlovchilar tomonidan amalga oshiriladi. Sinovdan muvaffaqiyatli o‘tgandan so‘ng, moy tayyorlovchilar moy etiketkasida avtomobil markasi va dvigatel turini ko‘rsatishga huquq beruvchi sertifikat ko‘rinishida ruxsat (dopusk) olishadi. Etiketkadagi har bir ruxsat, ushbu moy standartlarga va ko‘rsatilgan dvigatel markasi talablariga muvofiq kelishini ko‘rsatib beradi. Baribir, bunday harakatlar ko‘pchilik darajada moy brendi reklamasi maqsadida amalga oshiriladi. Shuning uchun, birinchi galda, sizning avtomobilingizning ekspluatatsiya bo‘yicha kitobida avto ishlab chiqaruvchi tomonidan yozilgan motor moyi uchun standartlar va talablarga diqqatni qaratish kerak bo‘ladi.

Motor moylari brendlariga taaluqli esa, unda zamonaviy bozor ishlab chiqaruvchi davlatlar, standartlar, narxlar va sifatlarning katta tanlovini taqdim etadi. Asosiysi, qalbakisini sotib olmaslik. Kanistra va qopqoq shaffof bo‘lmasligi kerak, brendning firma belgilari va qiyshiq ulanishsiz bajarilgan bo‘lishi kerak. Ishlab chiqarish sanasi kanistraga urilgan – yopishtirilmagan va o‘chirilmagan bo‘lishi kerak.

Yakun yasaymiz. Yaxshi yoki yomon moy degan tushuncha bo‘lmaydi (agar u qalbaki bo‘lmasa, albatta). Sizning motor moyingiz sizning dvigatelingiz ekspluatatsiyasi bo‘yicha kitobda ko‘rsatilgan kriteriyalarga muvofiq moydir. Yangi dvigatellar yoki katta yurishli dvigatellarga nisbatan esa yuqorida ko‘rsatilgan tavsiyalarga muvofiq motor moyini tanlang.

Sizning avtomobilingizni sifatli texnik ko‘rsatilishi uchun Ustabor.uz katalogidan tajribali avtomexaniklarni tanlang.