Avtomobil egalarida, ulardagi moyni ishlab chiqaruvchi tavsiya etganidan ko‘ra tez-tez almashtirish talab etiladi, degan fikr mavjud. Bu fikr avtoservis xodimlari tomonidan ham qo‘llab-quvvatlanadi. Biroq shu to‘g‘rimi? Qisman. Barchasi quyidagilarga bog‘liq:
- avtomobildan foydalanish sharoitlari;
- dvigatel turi;
- yoqilg‘i-moylash materialining sifati.
Barcha aspektlarni alohida ko‘rib chiqamiz:
1. Foydalanish sharoitlari
Mutaxassislar avtomobil uchun og‘ir bo‘lgan sharoitlar ro‘yxatini tuzishgan:
- iqlim – haroratning tez-tez o‘zgarishi, issiq, sovuq, yomg‘ir, qor;
- havoning kuchli changlanganligi;
- yo‘lsiz joylarda va tog‘da haydash;
- og‘ir yuklarni tashish;
- avtopoygalar;
- cho‘ziladigan shahar tirbandliklari.
Bunday holatlarda tavsiya etilgan almashtirish muddatini 25-30% ga kamaytirish lozim.
2. Motor turi
Yoshi 5-7 yildan oshmagan zamonaviy avtomobil dvigatellarida tez-tez moy almashtirish talab etilmaydi. Yoshi katta avtomobillarda talab etiladi. Bu ularning ko‘pchiligi yoqilg‘ini sepuvchi karbyurator tizimi bilan jihozlangani bilan bog‘liqdir. Bundan tashqari, eski dvigatellar kondensat yig‘ishga moyil, u smazkaga tushib uning kimyoviy tarkibini o‘zgartiradi, uni yomonlashtiradi.
Hozirgi avtoishlab chiqaruvchilar dvigatel nazorat tizimini ishlab chiqmoqdalar, bu tizim harorat, yuklov, ish vaqti, to‘xtab turish vaqti, sovuq ishga tushirish va boshqa ko‘rsatkichlarni kuzatib boradi. Bu ko‘rsatkichlar moy almashtirish oralig‘ining uzunligiga ta’sir etadi. Yangi ishlanmalar barcha yig‘ilgan ma’lumotlarni hisobga oladi, keyin esa motorga yoqilg‘i sepishni avtomatik ravishda boshqarib turadi.
3. Moy
Dvigatellar uchun uch turdagi avtomoylar ishlatiladi: mineral, sintetik va yarimsintetik. Ular nima bilan farq qiladi? Ko‘p narsa bilan:
- mineral – xom neftni qayta ishlash mahsuloti, unda ko‘p aralashmalar mavjud. Agar ular doimiy ravishda ishlatilsa, motor ichida shlam cho‘kindilari hosil bo‘lishi mumkin, ular dvigatelning xizmat vaqtiga ta’sir ko‘rsatadi.
- sintetik – ular ham neftdan olinadi, faqat tozalanib, haydalib hamda molekulyar darajada qayta ishlangan holda. Moy oksidlanmaydi, dvigatel ichki qismlari bilan reaksiyaga kirishmaydi, yaxshilangan yopishqoqlik xususiyatiga ega. «Sintetika» asosini bazaviy moy tashkil etadi, u maxsus qo‘shimchalar yordamida yaxshilanadi. Ular dvigatelni tez eskirishdan, harorat tebranishlaridan va shlam cho‘kmalari hosil bo‘lishidan asraydi. Natijada – sintetik mahsulotda dvigatel uzoqroq ishlaydi, yoqilg‘i sarfi kamayadi. Tabiiyki - moy almashtirish oralig‘i ham ko‘payadi.
- yarimsintetik – «sintetika» va «mineralka» ning bazaviy asosida yaratilgan. Ushbu birlashtirish har xil maqsadlardagi yarimsintetik motor moylarining katta spektrini ishlab chiqarish imkonini beradi. Yopishqoqlik foizi “sintetika” ga qaraganda yuqori. Bundan tashqari, bu moy kam oksidlanadi.
Baho toifasi bo‘yicha eng qimmati – sintetik moylar. Undan keyin “yarimsintetika” va “mineralka” turadi. Ular byudjet avtolarida ishlatish uchun mutlaqo yaroqlidir.
Ko‘rib turganingizdek, avtomoy almashtirish oralig‘ini kamaytirish yoki ko‘paytirishga ta’sir etuvchi omillar juda ko‘p. Shuning uchun moy almashtirishning aniq muddati haqida bir nima deyish qiyin.
Motordagi moyni almashtirish bo‘yicha mutaxassislar maslahati:
- faqat avtoishlab chiqaruvchi tavsiyalariga mos keladigan moy mahsulotlarini sotib oling;
- faqat oshkora ochiqdagi motor moyini sotib oling;
- vakuumli va an’anaviy almashtirish o‘rtasida an’anaviysini tanlang, chunki vakuumli ishlov berish vaqtida dvigatel ichida ko‘proq eski moy qoladi;
- moy almashtirayotganda moy filtrini ham almashtiring;
- hech qanday “chap” qo‘shimchalarni moyga qo‘shmang – bu bilan siz dvigatelni “o‘ldirishingiz” mumkin;
- shchup orqali moy sathini tekshirib turing. Qo‘shimcha quymaslik detallarning tez yeyilishiga, ko‘p quyish esa bosimning oshishiga, salniklarning tezda eskirishi va siqib chiqarilishiga, yomon holatlarda esa porshen ko‘ylaklarining parchalanishiga olib keladi.
Dvigatelning ishlashida nosozlik sezdingizmi yoki malakali avtousta maslahati zarurmi? Unda bizning Katalogga kiring, u yerda faqat o‘z ishining ustalari haqida ma’lumotlar yig‘ilgan.
